MIÑO      ULLA    SAR    MASMA     VERDUGO-OITAVÉN    GRANDE DE BAIO     NAVIA    TAMBRE    SOR   LADRA   DEVA    ARNOIA    MANDEO   NEIRA     TEA     EUME     GRANDE DE XUBIA     EO      XALLAS     LIÑARES      LÉREZ     ANLLÓNS     LENGÜELLE     SÓÑORA o TRABA      UMIA      LOR      ROIS      LANDRO     MERO     MERA    TINES    MIÑOR     SIL

O PAI MIÑO 

Nace dun manancial no Pedregal de Irimia, na Serra de Meira (Lugo). Desemboca na Guarda (Pontevedra) despois de 307,5 km.

Afluentes principais: Porto dá Pena, Xirómeno, Lagoa de Fonmiñá, Azúmara, Lea, Madalena (ou Miñoleto), Rigueira (ou Ubeda), Pequeno, Anllo, Támoga, Ladra, Narla, Chamoso, Neira, Sardiñeira, Asma, Sarria, Sil, Bubal, Loña, Barbantiño, Barbaña, Avia, Arnoia, Deva (os dous, o ourensán e o pontevedrés), Ribadil, Termes, Tea, Louro e Tamuxe (ou Carballo).

A súa conca rega o 40% da xeografía galega. Especies: Salmón, Troita, Reo, Lamprea, Angula, Anguía, Saboga, Sáibao e Black- Bass. A destacar a Lagoa de Cospeito no tramo desde o seu nacemento ata Lugo, os encoros de Belesar (1963) e  os Peares (1955) no tramo de Lugo a os Peares e os de Velle, Castrelo (1969) e Frieira no tramo dos Peares a Frieira.

No alto Miño temos a Muralla de Lugo, Patrimonio da Humanidade, e no Baixo Miño as Burgas da cidade ourensá.

O ULLA 

O SAR 

Nace nos Altos de Meixonfrío, San Marcos (Santiago de Compostela), a 300 m de altitude. É o afluente principal do Ulla, no que desemboca á altura de Padrón en dous ramais, o natural e a canle construída para previr as tristemente soadas riadas da Vila Rosaliana. Ten unha lonxitude de 39 km. Define tres zonas: o alveolo de Santiago, o Val dá Mahía e a Veiga de Padrón.

Afluentes principais: Sarela, Roxos e Rois. Especies: Reo, Troita, Lamprea, Anguía, Boga e Solla.

Encraves de interese: Santiago de Compostela e o Casco Lanuxe declarado Patrimonio da Humanidade pola Unesco. A Fundación Camilo José Cela, casa-Museo de Rosalía de Castro, a Colexiata de Iria Flavia, A Pascoa, Ou Santiaguiño e Ou Pedrón en Padrón e a Ruta Rosaliana na Mahía.

O xornal  Faro de Vigo, na súa colección “Damas Meigas”, di que no Sar vive a “Dama do Sar”, de quen a lenda conta que posúe unha longuísima cabeleira que serve de dique ao curso fluvial e que, cando se peitea, prodúcense as inundacións de Padrón. É bondadosa, de bo humor e é posible que chegase a Galicia acompañando á Barca de Pedra que trasladou o corpo do Apóstolo Santiago desde Oriente a Padrón. Permanece no río cantando belas melodías mentres doura ao sol o seu fantástico corpo. Díse que ten tan bo oído que pode escoitar as compostelás campás da Berenguela.

O MASMA

Nace na Serra do Xistral (Abadín-Lugo) a 900 m de altitude, chamándose Río Pedrido ata a confluencia co Valiñadares, onde xa toma o definitivo de Masma. Desemboca na Ría de Foz, no Cantábrico, despois de percorrer 46 km. Río Barxa e Rodríguez Lestegás, no seu libro os ríos galegos refiren a súa característica “ meandrizante- tortuoso”.

Afluentes: Valiñadares (co Cesuras), Figueiras, Couboeira, Oirán e Batán (co Vaos).

Especies: Salmón, Reo, Troita, Lamprea, Troita Arco Iris, Anguía e Solla.

Conta a lenda que, ante a chegada dunha armada sarracena ou normanda a esta ría, San Gonzalo arrodillábase para rezar un Avemaría e cada vez que o facía afundía unha nave. Deixou escapar algunha que outra para que contasen o milagre…

Das Terras do Masma, Mondoñedo é referencia obrigada, entre outras, como lugar de nacemento do xenial Álvaro Cunqueiro.

O VERDUGO-OITAVÉN 

O Verdugo nace no Outeiro Grande (A Lama-Pontevedra) a 760 m de altitude, do mesmo xeito que o Oitavén, moi preto da fronteira entre Pontevedra e Ourense. A súa lonxitude é de 40 km, nos que salva un desnivel dun 800 m.

Afluentes: Barbeira, Calvelle, Portomuíño, San Vicente e en Soutomaior conflúe co Oitavén. O Oitavén nace do Xesta na Serra do Suído (A Lama-Pontevedra) a 920 m de altitude e do Río dás Ermidas, que o fai en Pedra Longa (Fornelos de Montes-Pontevedra) a 700 m de altitude. Ata o seu encontro co Verdugo percorre 32 km.

Afluentes: Xesta, Parada, Barragán e Pequeno. Embalsa no Encoro dás Eiras. Desde Soutomaior, Verdugo e Oitavén percorren un 7 km ata a súa desembocadura na Ría de Vigo -coa Ponte de Rande ao fondo- no termo municipal de Pontesampaio.

Especies: Troita, Anguía e Reñosa; Reo desde Silvoso ata a desembocadura. Black- bass no Encoro dás Eiras. En Ponte Caldelas afloran unhas fontes de augas mineiro-medicinais de moita fama.

A visitar o Castelo de Soutomaior (Don Pedro Álvarez Soutomaior, s. XII) e probar as Recoiro de Arcade. Festa dá Troita de Ponte Caldelas. O nome “Verdugo” vén dado pola intensa cor verde do seu leito fluvial, con moita vexetación. 

O GRANDE DE BAIO 

No Pico de Meda (Coristanco-A Coruña), a 566 m de altitude, uns pequenos cursos forman os ríos Mira (Santa Comba) e Sixto (Coristanco); neste lugar chámaselle río Baio e cando se lle une o Zas xa recibe o nome de río Grande. Percorre 37 km antes de desembocar na Ría de Camariñas (Camariñas e Muxía-A Coruña).

Afluentes principais: Sixto, Zas, Torrente, Castro, Vimianzo, Carnes e Riotorto.

Especies: Reo, Troita, Troita Arco Iris, Anguía, Boga e Solla.

A visitar a Feira de Mostras do Encaixe e a espectacular Costa da Morte.

O NAVIA 

Nace no Monte Chao dá Serra, na Serra do Rañadoiro (Pedrafita do Cebreiro-Lugo) a 1.180 m de altitude. Despois de 90 km pola provincia de Lugo na que forma un dos principais vales da Galicia oriental, o seu percorrido continúa en Asturias para desembocar na Ría de Navia. A súa lonxitude total é de 159 km. O seu curso parte do Val de Cabarcos para recibir augas de numerosos arroios.

Afluentes: Boullón (co seu afluente Refuxiados), Valdeparada, Cervantes (tamén Cancelada), Quindós, Ser (o río dos Ancares), Bullán, Canlorcia, Mosteiro, Rao (co seu afluente Volouta), Suarna e Navallo. Représase  no Encoro do Salime (Negueira de Muñiz) antes de pasar a Asturias. Caracterízalle un clima oceánico de montaña con moitas choivas todo o ano, moitas delas en forma de neve.

Especies: Troita, Anguía e Piscardo.

Punto referencial: o Parque Natural dos Ancares e Ou Piornedo coas súas típicas pallozas. Por Ou Cebreiro entra o Camiño Francés, Patrimonio da Humanidade.

O TAMBRE 

Nace na Serra do Bocelo (Sobrado-A Coruña) a 700 m de altitude e a súa cabeceira esta formada polo Caxide e Rodelo, este forma a Lagoa de Sobrado, lugar onde o Tambre cobra corpo. Desemboca na Ría de Muros e Noia (Noia e Outes), a máis alta das Rías Baixas.

Afluentes: Batán, Cabalar, Muíños, Maruzo, Samo (co Traveso), Lengüelle, Sionlla, Dubra e Barcala. O seu 124,5 km de lonxitude discorren por terreo aplanado formando un río de chaira e en total drena 1.531 Km2.

Especies: Reo, Troita e Anguía.

Puntos referenciaIs: Lagoa de Sobrado dos Monxes (á cociña deste mosteiro do Císter, as troitas entraban directamente por unha desviación). Presa Barrié da Maza coas centrais Tambre I -1927-, Tambre II -1969- e Tambre III (a pe de presa).

En atención aos afamados berberechos de Noia, destacaremos unha pequena delicatessen, a empanada de Pan de Millo con berberechos da citada localidade coruñesa. As

Festas de San Marcos son as máis populares destas terras..

O SOR 

Nace moi ramificado, o seu curso principal -o Xantas- faio no Monte Montouto (Muras-Lugo), a 620 m de altitude. Con 49 km de percorrido serve de fronteira administrativa entre as provincias da Coruña e Lugo. Desemboca na Ría do Barqueiro, Estaca de Bares (O Vicedo-Lugo e Mañón-A Coruña).

Afluente principal: Tras dá Serra.

Especies: Reo, Troita e Anguía.

Apuntamos dous lugares: a Ría do Barqueiro -Espazo Natural- e o Miradoiro do Couce, desde onde se contempla a espectacular fervenza do Sor, de 100 m de altura.

É un dos ríos máis interesantes e dos mellor conservados de Galicia polo enclave plenamente natural no que se atopa.

O LADRA 

Nace nas estribacións da Serra dá Carba (Vilalba-Lugo), sendo a súa orixe o río Trimaz, a 600 m de altitude. Desemboca no Miño en Outeiro de Rei, e é o río máis importante do Alto Miño. A súa conca é oceánica-continental, con invernos chuviosos e fríos, e veráns secos e cálidos.

 

Afluentes: Madalena, Labrada e Parga (cos seus afluentes principais Ladroil e Lavandeira). A súa lonxitude é de 50 km.

 

Especies: Troita, Anguía, Boga, Cacho, Reñosa e Espiñento.

 

 

O DEVA 

Nace no Teso do Deva (A Cañiza-Pontevedra) a 800 m de altitude. Despois de 21 km de lonxitude, desemboca no Miño (Arbo).

Especies: Salmón, Reo, Troita, Lamprea, Anguía, Boga e Reñosa.

Debemos ter moi presente que Arbo é terra de Lamprea e de saborosas Angulas e A Cañiza de excelente xamón, de feito Arbo celebra a tradicional Festa dá Lamprea e A Cañiza a Festa do Xamón.

 O ARNOIA 

Nace na Serra de San Mamede ( Rebordechao-Ourense), onde se atopan os mananciais de Bouzasa, Busteiro e Canadas en Vilar de Barrio, a 1,300 m de altitude. Alcanza o 84,5 km de lonxitude.

Afluentes: Tioira, Maceda (cun tramo sen morte), Ambía, Elas, Ourille e Tuño. Desemboca no Miño, no Encoro de Frieira e relativamente preto do punto máis nórdico de Portugal.

Especies: Troita, Anguía, Boga e Cacho.

Datos de interese: Festa do Pemento de Arnoia e balneario. 

O MANDEO 

Nace no Marco dás Pías (Sobrado-A Coruña) a 700 m de altitude. Cun percorrido de 56 km desemboca na Ría de Betanzos (Bergondo e Paderne), no Golfo Ártabro. Na súa chegada ao mar configura o Val dás Mariñas.

 

Afluentes: Deo (co Carballido), Vexo, Zarzo e Mendo.

 

Especies: Salmón, Reo, Lamprea, Troita, Anguía, Boga, Reñosa e Solla.

 

Datos de interese: Na parte alta o río pasa preto do Mosteiro de Sobrado do que foi “despensa piscícola”. Poucos quilómetros antes da súa desembocadura está o reputado Coto de Chelo, onde o río ofrece as súas paraxes máis fermosas.

 

Romaría Vos Caneiros. Obrigada visita ao Bosque Encantado, “O bosque animado” de Wenceslao Fernández Flórez.

 

 

 

O AVIA

 

Nace en Fonte Avia na Serra do Suído (Avión-Ourense) a case 900 m de altitude. Desemboca no Miño á altura de Ribadavia.

 

Afluentes: Couso, Doade, Beariz, Magros, Viñao, Lovagueira, Lodeiros, Valdeiras e Arenteiro (co Marañao, Pedriña e Oseira). Represa no Encoro de Albarellos (1972). A súa lonxitude é de 36,7 km.

 

Especies: Troita, Anguía, Boga, Cacho e Reñosa.

 

A visitar: Festa do Viño Ribeiro, Festa dá Estoria e casco medieval en Ribadavia. En Cea a ruta dos Fornos de Pan restaurados.

 

O NEIRA 

Nace na Serra do Portelo (A Fontaneira, Baleira-Lugo) a 940 m de altitude. Desemboca no Miño na confluencia de Portomarín, O Páramo e Guntín, despois de 54,5 km.

Afluentes: Tórdea e Sarria.

Especies: Troita, Anguía, Boga, Cacho e Espiñento. Sarria e Samos son puntos referenciales no Camiño de Santiago, o Mosteiro de Samos, a ponte medieval de Covas, os Castros e Aras de Baralla e Triacastela que é a zona de máis “movida” de Galicia.

O TEA 

Nace no Faro de Avión a 940m no sur do Suído, a 900 m (Covelo-Pontevedra). Desemboca no Miño (Salvaterra). Ten 50 km de percorrido.

Afluentes: Alén, Chabriña, Borbén, Uma e Fontes de Gándara, Troncoso e Fonte do Val.

Especies: Salmón, Reo, Troita, Lamprea, Anguía, Cacho, Reñosa, Gobio, Lampuxa e Solla.

Mención especial para as Alfombras do Corpus e o viño Condado de Ponteareas e para o Viño e os Mirabeles da Roseira. Para os amigos da boa mesa recoméndase a Lamprea do Restaurante Atalaia e as saborosas e típicas especialidades do CIT.

O EUME 

Ten a súa cabeceira na Serra do Xistral (Muras-Lugo) a case 890 m de altitude. Desemboca na Ría de Ares, Golfo Ártabro (Pontedeume e Cabanas-A Coruña). Ten 80 km de lonxitude.

Afluentes principais: Chamoselo, Frei Bermuz e San Bartolomé.

Especies: Salmón, Reo (o río máis importante de Galicia), Troita, Anguía, Boga, Espiñento e Solla. No seu tramo máis baixo presenta desniveis de gran importancia, o que lle confire aparencia máis propia de canle alta.

Datos de interese: Fragas do Eume. Mosteiro de Caaveiro. Muíños restaurados. Encoro dá Ribeira e Encoro do Eume.

O GRANDE DE XUBIA 

Nace nos Montes de Serra (Somozas-A Coruña) a 460 m. Desemboca na Ría de Ferrol, no Golfo Ártabro ( Xubia-A Coruña), despois de 31 km.

Afluentes: Toca, Ferrerías e Castro (co Cando).

Especies: Reo, Troita, Troita Arco Iris, Anguía, Boga e Solla.

Datos de interese: Museo do Humor de Fene e Museo do Mar en Ferrol.

O EO

A súa cabeceira fórmase na Serra do Miradoiro, a 1,029 m polos arroios que se unen en Fonteo (Baleira-Lugo) onde, a 680 m de altitude, sitúase o nacemento do Eo como tal. Desemboca na Ría de Ribadeo (Cantábrico).

Principais afluentes: Martín, Lúa, Rodil (co Esteleiro, Penide, Pontigón, Veiga de Logares, San Estevo e Bambello), Turia e arroios de Xudán e Riotorto. Ten 79 km de lonxitude con trazado sinuoso. É fronteira natural entre Galicia e Asturias e a súa xestión esta consorciada entre ambas as Comunidades.

Especies: Salmón, Reo, Troita, Lamprea, Troita Arco Iris, Anguía, Boga, Sáibao e Solla. É o río salmonero galego por excelencia. Clima Oceánico con temperaturas suaves. As dificultades para acceder a el garanten a preservación das súas formidables formacións boscosas e no seu parte alta ten matices de montaña, o que leva altos índices pluviométricos, de aí o seu abundante caudal.

Destacamos o Turismo Rural, Museo Etnográfico, a Artesanía en Taramundi, a Ferrería de Bogo rehabilitada e a desembocadura, que é Espazo Natural Protexido.

 O XALLAS

A súa cabeceira sitúase no nacemento do arroio Bazar, en Monte Castelo (Santa Comba-A Coruña), a 440 m de altitude, e acaba formándose coa unión dos regajos Vilamaior e Castiñeiras. Desembocadura: Ría de Ézaro (Carnota e Dumbría-A Coruña). Conca: 508 Km2. Morfoloxía aplanada. A súa lonxitude é de 35 km.

Afluentes: Mira, García, Abuín, Maroñas, Mazaricos, Beba e Arcos.

Principal especie: Troita.

Puntos referenciales: Encoro de Fervenza, Encoro de Castrelo, Ponte Romana de Brandomil e Fervenza de Ézaro (único río da Península que desemboca no mar en fervenza, despois de estar pechada durante anos -para a súa explotación enerxética-, agora ábrese periodicamente). Os Percebes de Ou Pindo son doutro mundo.

O LIÑARES 

Nace na parroquia de Parada (A Estrada-Pontevedra) a 360 m de altitude. Desemboca no Ulla no coto de Ximonde. Ten un 14,7 km de lonxitude.

Afluentes: Curantes.

Especies: Salmón, Reo, Troita, Lamprea, Anguía e Boga.

Datos de interese: Pazo de Oca, Feira do Moble, Artesanía da Madeira e Rapa dás Bestas de Sabucedo.

Gastronomía: Perico Nixon, Ou Señor do Salmón (Restaurante Nixon) é unha referencia obrigada na degustación de todo tipo de especialidades. Recoméndase o salmón afumado con caviar de ourizo. Organiza as Xornadas Gastronómicas do Salmón coincidindo coa Festa do Salmón da Estrada.

O LÉREZ 

O ANLLÓNS 

Nace no Monte Pedrouzo, Montes do Xalo (Laracha-A Coruña) e a súa cabeceira, a 400 m de altitude, parte de dúas arterias, a principal é o Río Grande. Despois de 54,5 km chega ao Atlántico desembocando na Ría de Corme e Laxe (Ponteceso e Cabana).

 

Afluentes: Grande, Acheiro, Rosende (co Bardoso, Carral, Calvelo e Grande), Rego Vao (co Pego e Calvar), Cundíns, Anós e Rego Pedamio. O seu nome vén de “ anguloso”, pola sinuosidad do seu percorrido. É o receptor das augas da comarca de Bergantiños. Baixando de Ponteceso o río forma un estuario de máis de 5 km.

 

Especies: Reo, Troita, Troita Arco Iris, Lamprea, Anguía, Boga e Solla.

 

Datos de interese: a área Recreativa de Verdes (Coristanco-Ponteceso) e Cásaa-Museo de Eduardo Pondal, o Patriarca da Letras Galegas (Ponteceso). No aspecto gastronómico destacaremos as patacas de Coristanco, o pan de Carballo e, evidentemente, os Percebes de Ou Roncudo.

 

 

 

 

O LENGÜELLE  

Nace dos arroios da Serra de Montemaior ata Mesón do Vento (Ordes, Tordoia e Cerceda-A Coruña). Estes forman o arroio do Portigo de Vilasenín e o río Ponche.

 

Afluentes: Paradela, Viduído e Cabrón. Discorre por 36 km ata desembocar no río Tambre (Trazo-A Coruña)

 

Especie principal: Troita e Boga. Segue sendo un dos redutos habituais para os pescadores de Santiago e comarca, e os seus tramos libres son moi apreciados.

 

Dato de interese: na zona media-alta está o Coto Turístico de Vilagudín.  

 

 

 

 

O SÓÑORA o TRABA 

Nace no Norte dá Muralla (Rois-A Coruña), a 500 m de altitude, formado polo Sóñora. Despois úneselle o río San Xusto, que nace en Fonfría. Desemboca na Ría de Noia (O Barbanza, Noia-A Coruña) despois de 18 km.

Especies: Reo, Troita, Troita Arco Iris, Anguía e Solla. 

O UMIA 

Nace na ladeira do Couto Albariza en Reigosa (Forcarei-Pontevedra), a case 640 m de altitude. Mide un 70 km e desemboca na Ría de Arousa fronte á Illa dá Toxa.

Afluentes: Galo, A Cova, Grixó, Lourido, Agra, Follente, Bermaña, Chaín e Canón. A súa conca é Oceánica húmida con abundantes choivas no inverno e, na zona de desembocadura, veráns moi secos.

Especies: Reo, Troita, Troita Arco Iris, Anguía, Boga, Cacho, Espiñento, Reñosa e Solla.

Datos de interese: Ou Val do Salnés -co Mosteiro de Armenteira e a lenda do frade que escoitando a un merlo durmiu 200 anos- e a Ruta do Viño Albariño (en Cambados e arredores); en Caldas a Fervenza de Segade, o Balneario e a Festa do Roscón. En Moraña o famoso Carneiro ó Espeto e as fervenzas que forma o río, xa que pasa dos 100 m de altitude a 40 en só 2 km. Xa na costa, O Grove, coa súa Festa do Marisco, e a Illa dá Toxa co Gran Hotel-Balneario e o novo e moderno hotel da mesma asina inaugurado no verán de 2001.

O LOR

Nace en Pedrafita do Cebreiro (Serra do Courel-Lugo) ao unirse os arroios Fonlor, que baixa da Serra do Courel, e o Brañas, que nace en Fonte Lor, Ou Cebreiro, a 1200 km de altitude. Despois de 54 km desemboca no Sil, en Augasmestas, no Val de Quiroga.

Afluentes: Pequeno e Lóuzara (este con o seu afluente, o Beceda). A súa conca está encajonada en vales estreitos e no seu parte meridional o seu clima oceánico presenta matices mediterráneos.

Especies: Troita, Troita Arco Iris, Anguía, Boga, Cacho e Gobio. Nesta comarca temos Ou Courel, un paraíso con máis de 1.000 especies animais e vexetais diferentes.

Recoméndase a visita á Devesa de Rogueira. Otero Pedrayo, o Patriarca da Letras Galegas, na súa Historia de Galicia di: “Ou estilo do Caurel advírtese non decorrer frieirento en cóbados de meandros encaixados do Lor, e tamén non dibuxo do Cabe. *Ó sul do Cebreiro, manda O Caurel. Chama de perto, afondado, O Sil. Estamos, sen dúbida, ante un dos ríos máis fermosos de Galicia. Atravesando ou Courel, este río lucense é o prototipo de río de alta montaña. As súas augas son rápidas e cheas de vida, chispeantes e axitadas, frías e limpas. Destacar algún tramo concreto é arriscado xa que presenta unha uniformidade que levará ao pescador para pensar que está nunha sucesión interminable de paraxes e contornas similares, mesmo idénticos. Se seica ten unha referencia nos rápidos da Ruxidoira.

O ROIS

Nace no Monte de Ou Pedregal (Rois-A Coruña) a 500 m de altitude. Apenas ten uns poucos quilómetros de percorrido. Desemboca no Sar (Pazos).

Afluente: Baleirón. Especies: Troita, Reo, Lamprea e Boga.

Datos de interese: Campo de Golf Val de Rois e Praia Fluvial de Seira 

O LANDRO

Nace na Serra do Xistral (Muras-Lugo). A súa desembocadura está entre a praia de Area e o porto de Celeiro, na Ría de Viveiro, no Cantábrico. O seu percorrido é de 31 km.

Afluentes: Xanceda, Besteburiz, Balsadas, Grandal, Loureiro e arroio de Bravos.

Especies: Salmón, Reo, Troita, Troita Arco Iris, Anguía e Solla. O Landro, en Chavín, cruza o Souto dá Retorta, onde están os eucaliptos quizais máis vellos de Galicia, aínda que non son os traídos por Frei Rosendo Salvado.

O Naseiro é unha das romarías máis tradicionais do norte. A Ponte de Landrove é do século XV e formaba parte do Camiño Real de Vilalba a Viveiro. O Landro nace onde os cabalos salvaxes son libres e só perden a súa liberdade para ser marcados nas tradicionais Rapas dás Bestas, e aquí mesmo tamén nacen os ríos Eume, Masma, Ouro e algúns afluentes do Miño. Chega suave a unha ría recollida, a de Viveiro, ao amparo do Monte San Roque, dende onde temos unha grandiosa panorámica. 

O MERO

Nace en Picoi, Montes de Tieira (Cesuras-A Coruña), a 500 m de altitude. Con 46 km de percorrido, na súa desembocadura forma a Ría do Burgo (Culleredo).

Principais afluentes: Gobia, Barcés, Brexa, Baliñas e Gándara.

Especies: Troita, Anguía, Boga e detectouse presenza de Carpín. No tramo baixo tamén hai Reo.

Datos de interese: Encoro de Cecebre. Percorre a Fraga de Cecebre, formando este encoro xunto co Barcés. 

O MERA

A súa cabeceira está formada no Monte Caxado (As Pontes de García Rodríguez-A Coruña), a 756 m de altitude, polos regajos Seixo, Santomé, Caseta e Merlán. Desemboca en Ponche Mera, na Ría de Stª Marta de Ortigueira (A Coruña) despois de percorrer 29 km.

Afluente principal: Pulgueira.

Especies: Reo, Troita, Lamprea e Anguía.

Datos de interese: O Festival Celta de Ortigueira e, preto, San Andrés de Teixido onde vai de morto quen non foi de vivo.

O TINES

Nace en Mazaricos (A Coruña) e desemboca en Serra de Outes, na Ría de Noia.

Especies: Troita e Anguía. Un paseo, pasadizos de madeira comunicando ambas as marxes, unha área recreativa en Ou Areal e os vellos muíños restaurados. 

O MIÑOR

Nace na Serra de Ou Galiñeiro (Mos-Pontevedra) a 400 m de altitude. Desemboca na Ría de Baiona, despois de 16 km. Embalsa no Encoro de Zamáns, de onde se nutre o abastecemento de auga para Vigo.

Especies: Reo, Troita, Anguía, Reñosa e Solla. Praia América en Nigrán e Baiona, referentes turísticos galegos.

O OURO

 Nace no Pico do Cadramón (O Valadouro-Lugo) a 700 m de altitude. Percorre 30 km e desemboca na Ría de Fazouro (Foz), no Cantábrico.

Afluentes: Furna, Porto, Fraga dás Lerias, Beloi, Vao e Ferreira.

Especies: Reo, Troita, Lamprea, Troita Arco Iris, Anguía e Boga.

O SIL

Nace en León. Entra en Galicia por Carballeda de Valdeorras (Ourense). Desemboca no Miño, nos Peares, despois de 123 km.

Afluentes principais: Casoio, Bibei, Soldón, Quiroga, Lor e Cabe.

Especie principal: Troita, Boga, Cacho, Reñosa, Gobio e Black- Bass.

Datos de interese: Os canóns do Sil e a Ruta dos catamaráns. A Ribeira Sacra é o lugar onde máis Mosteiros hai por km2 de toda Europa; José María Castroviejo definiuna como unha “ rumorosa colmea rezadora”.

O Parque Natural do Invernadoiro en Vilariño de Conso. As augas do Sil bañan as terras que producen o excelente e recoñecido viño autóctono Mencía (o Amandi tamén é Mencía e a súa produción sitúase nunha ladeira de Sober.

Fai millóns de anos, unha caprichosa falla tectónica formou o que hoxe coñecemos como Os Canóns do Sil. A Xunta de Galicia catalogouno como Espazo Natural.

O Mosteiro de San Estevo de Ribas de Sil, séculos atrás, era o centro da vida monástica.

Outra verdadeira marabilla é o Mosteiro de San Pedro de Rocas.

Esta zona é unha das de maior produción hidroeléctrica de toda a Península Ibérica. Os encoros de Pumares, Casoio, San Martín, Montefurado, Guístolas, Prada, Sequeiros, San Estevo, Pombeiro, Camba, San Sebastián, Vao e Chandrexa son algúns deles.

A explotación aurífera das súas canles ocupou aos romanos.

O Canón do Sil ten unha profundidade máxima de 104 m, mide 47 km, o ancho máximo é de 70 m e as súas paredes levántanse 300 m por encima do nivel da auga. Para as viaxes en catamarán ten varios embarcadoiros (A Rasa e A Abeleda) e varias rutas fluviais.